تولوئن یک حلال آروماتیک شفاف، بی‌رنگ و با بوی مشخص شیرین و قوی است که به طور گسترده در صنایع شیمیایی، رنگ‌سازی، لاک، رزین‌ها و ترکیبات دارویی کاربرد دارد. این ترکیب به دلیل فراریت متوسط و حلالیت بالا، در استخراج و سنتز بسیاری از مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگی‌ها

• فرار و بی‌رنگ
• محلول در اکثر حلال‌های آلی
• اشتعال‌پذیر و با نقطه جوش حدود 110.6°C

کاربردها

• حلال در تولید رنگ، لاک، چسب و رزین‌ها
• ماده اولیه در سنتز بنزن تری‌نیترات و تولوئن دی‌ایزوسیانات
• استخراج ترکیبات طبیعی در صنایع دارویی
• سوخت آزمایشی در برخی صنایع

مشخصات فنی

• فرمول شیمیایی: C₆H₅CH₃
• وزن مولکولی: 92.14 g/mol
• چگالی: 0.867 g/cm³ (20°C)
• نقطه جوش: 110.6°C
• نقطه ذوب: −95°C
• قابلیت حل شدن در آب: 0.5 g/L (20°C)
• رنگ: بی‌رنگ
• بو: مشخص، شیرین

هشدارها و ایمنی

• اشتغال‌پذیر: دور از منابع حرارت و شعله باز نگهداری شود.
• تماس پوستی و چشمی: می‌تواند تحریک‌کننده باشد؛ استفاده از دستکش و عینک ایمنی ضروری است.
• استنشاق: بخارات غلیظ می‌توانند سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار دهند.
• محیط زیست: در آب و خاک قابل تجزیه نیست و باید از ریختن به محیط جلوگیری شود.

بسته‌بندی و نگهداری

• بسته‌بندی: بشکه‌های فولادی 200 لیتری، IBC و کانتینرهای ایمنی
• نگهداری: در محیط خشک، خنک، با تهویه مناسب و دور از مواد اکسیدکننده نگهداری شود

کاربردهای صنعتی

• صنایع رنگ و رزین
• تولید چسب و لاک
• صنعت داروسازی برای سنتز ترکیبات آلی
• استخراج مواد طبیعی و اسانس‌ها

در دهه ۱۹۳۰، تولوئن به عنوان حلال اصلی در تولید رنگ و لاک در اروپا استفاده شد و نقش مهمی در توسعه صنایع شیمیایی بعد از جنگ جهانی اول داشت.

یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۲۳ نشان داد که استفاده از تولوئن به عنوان حلال سبز در سنتز نانوذرات فلزی می‌تواند بازده واکنش و کیفیت نانوذرات را به طور قابل توجهی افزایش دهد. منبع